Kehidupan seharian kita menjadi lebih berfungsi kerana peralatan elektronik yang menyokong keperluan kita. Peminat mungkin peranti elektronik lama, TV juga merupakan alat elektronik yang telah dikenali sejak zaman dahulu, kini robot penyapu pun sudah menjadi milik ramai orang.
Di sebalik peralatan elektronik yang membantu memudahkan kehidupan kita, terdapat komponen elektronik yang diletakkan dalam litar yang membekalkan kuasa kepada peralatan tersebut, inilah yang dinamakan litar elektrik.
Terdapat dua litar elektrik yang dipanggil selari dan siri, yang mana kita akan terus membincangkan apa itu litar bersiri dan apakah ciri-ciri yang membuatkan sesetengah peralatan elektronik menggunakan litar ini.
Definisi litar bersiri
Litar bersiri ialah litar elektrik yang disusun dalam satu baris atau bersiri, secara ringkasnya litar bersiri ialah litar yang hanya mempunyai satu laluan arus elektrik.
Litar siri mempunyai kutub negatif komponen pertama dengan kutub positif komponen kedua, kemudian kutub negatif komponen kedua dihantar ke kutub positif komponen ketiga, dan kemudian ke kutub positif komponen pertama.
Ciri-ciri litar bersiri
Litar siri mempunyai ciri atau sifat tersendiri, di sini kita sebutkan beberapa sifat litar siri.
- Litar bersiri diwakili oleh susunan litar dalam satu baris, komponen disusun mengikut urutan.
- Litar bersiri ialah litar tunggal yang mempunyai 1 laluan arus.
- Ia tidak mempunyai cawangan
- Jika salah satu komponen dalam litar bersiri rosak, kuasa terputus sepenuhnya dan semua komponen tidak boleh berfungsi.
- Voltan beban litar adalah sama dengan voltan dalam litar
- Jumlah voltan dalam setiap komponen adalah berbeza, magnitud voltan beban litar adalah sama dengan magnitud voltan dalam keseluruhan litar.
- Jika litar siri mempunyai banyak rintangan, nilai rintangan adalah lebih tinggi
- Jumlah arus yang mengalir dalam litar bersiri adalah sama dengan jumlah arus
- Litar siri ialah litar ringkas yang tidak memerlukan banyak suis dan wayar
Formula litar bersiri
Litar siri menggunakan formula undang-undang Ohm dan formula rintangan gantian (Rs), formula rintangan gantian diperoleh daripada formula hukum Ohm.
Rs = R1 + R2 + R3
Rs: rintangan jumlah litar siri (ohm)
R1: Halangan 1 R2: Halangan 2 R3: Halangan 3.
Kebaikan dan keburukan litar bersiri
Litar siri menjadi pilihan peranti elektronik kerana kelebihan dan fungsinya. Berikut adalah beberapa kelebihan dan kekurangan litar bersiri. Dari sudut praktikal, kelebihan litar bersiri adalah seperti berikut:
- Arus elektrik yang mengalir pada setiap bahagian mempunyai jumlah atau nilai yang sama
- Membuat litar adalah mudah dan mudah
- Litar adalah selari, tidak memerlukan banyak bahagian
- Lebih mampu milik
Manakala kelemahan litar siri berbahaya ialah:
- Litar bersiri memerlukan banyak kuasa elektrik (kurang cekap tenaga).
- Jika salah satu komponen litar bersiri rosak, arus elektrik litar juga terganggu
- Lampu yang menggunakan litar bersiri biasanya malap kerana jumlah lampu yang banyak kerana litar tidak stabil.
Contoh masalah rahsia
- Terdapat 3 lampu di dalam sebuah bilik, rintangan setiap satunya ialah 5 ohm, 3 ohm dan 4 ohm. Jika tiga mentol disambung secara bersiri, berapakah jumlah rintangan?
- Diberi: R1 = 5 ohm R2 = 3 ohm R3 = 4 ohm
- Ditanya: Berapa rupee?
- jawapan :
Rs = R1+R2+R3
= 5 Ohm + 3 Ohm + 4 Ohms
= 12 ohm
Oleh itu, jumlah rintangan litar bersiri ialah 12 ohm
2. Jika nilai rintangan 3 lampu berturut-turut ialah 12 ohm, jika lampu lain mempunyai rintangan masing-masing 5 dan 1 ohm, tentukan nilai rintangan lampu.
- Diketahui: Rs = 12 ohm. R1 = 5 ohm; R2 = 1 ohm
- Adakah anda bertanya R3?
- jawapan:
Rs = R1+R2+R
12 ohm = 5 ohm + 1 ohm + R
12 ohm = 6 ohm + R
R3 = 12 ohm – 6 ohm
R3 = 6 ohm
Maka rintangan lampu dalam litar elektrik bersiri ialah 6 ohm.
Perbezaan antara litar bersiri dan litar selari
Selain litar bersiri, terdapat juga litar selari, kedua-duanya pasti berbeza, perbezaan utama adalah dalam susunan litar. Satu siri perintang diletakkan bersebelahan antara satu sama lain manakala selari disusun secara bertindih dan bercabang.
Arus mengalir dalam litar bersiri dengan menghantar wayar dari sumber kuasa dari satu perintang ke perintang yang lain. Manakala litar selari ialah litar yang mempunyai banyak cabang supaya arus elektrik yang diterima oleh perintang 1 dan 2 tidak sama. Sementara itu, kekuatan semasa sumber tenaga adalah sama dengan jumlah arus semua rintangan.
Litar bersiri kebanyakannya digunakan untuk litar elektronik ringkas, manakala litar selari digunakan untuk peralatan elektronik yang lebih kompleks.
Perbincangan dan kesimpulan
Kami menjumpai banyak litar bersiri di sekeliling kita yang biasanya digunakan untuk peranti elektronik ringkas seperti lampu hiasan, lampu suluh, lampu pendarfluor, lampu peti sejuk, dll.
Litar bersiri mempunyai kelebihan dan kekurangan, jadi penggunaannya biasanya disesuaikan dengan prestasi dan keperluan peralatan elektrik. Walaupun litar siri dalam lampu lazimnya tidak menghasilkan lampu yang terang, litar siri tetap menjadi pilihan kerana ia lebih padat, salah satu contohnya ialah lampu hiasan LED yang biasa kita lihat di jalanan.
