Pengertian kata “keseluruhan” ialah keseluruhan atau kesempurnaan, dan kata “masyarakat” bermaksud hubungan timbal balik yang dilakukan oleh masyarakat. Definisi integrasi sosial ialah satu tindakan untuk menyesuaikan diri dengan pelbagai elemen kehidupan sosial.
Ahli sosiologi Michael Bunton mendefinisikan integrasi sebagai hubungan sosial dalam masyarakat yang mengiktiraf perbezaan kaum. Ini walaupun hak dan kewajipan yang berkaitan dengan kaum seseorang hanya terhad kepada bidang tertentu sahaja dan tidak ada kena mengena dengan bidang pekerjaan dan jawatan.
Sementara itu, Paul B. Horton mentakrifkan integrasi sosial sebagai satu set proses sosial dan interaksi dalam masyarakat yang terdiri daripada kumpulan etnik dan kaum yang berbeza yang boleh bersatu untuk mewujudkan kehidupan ekonomi dan budaya.
Kesepaduan sosial mewujudkan kehidupan yang selesa dalam masyarakat, ini tidak terlepas daripada kerjasama anggota masyarakat termasuk individu, keluarga dan kelompok sosial lain dalam sesebuah masyarakat. Kerjasama dalam masyarakat ini akan membawa kepada kesepakatan dalam bentuk nilai-nilai yang dihormati.
Integrasi sosial tidak mencukupi jika hanya melibatkan kesatuan fizikal anggota sesebuah masyarakat, tetapi ia memerlukan sikap, perpaduan dan perasaan yang mendalam. Keharmonian dalam masyarakat sebenarnya memerlukan asas bagi perkembangan watak, sikap dan perasaan ini.
Terdapat beberapa faktor yang boleh mempengaruhi kelajuan integrasi sosial, termasuk:
Integrasi sosial lebih mudah dicapai sekiranya golongan tersebut mempunyai tahap pluralisme yang rendah. Sebaliknya, jika tahap pluralisme dalam masyarakat tinggi, mencapai integrasi sosial adalah lebih sukar dan mengambil masa yang lebih lama.
- Saiz kumpulan
Jika kumpulan itu agak kecil, bilangan ahli di dalamnya tidak ramai, tahap pluralisme juga rendah, maka integrasi sosial lebih mudah dan cepat.
Hubungan sosial yang lebih kukuh antara ahli juga merupakan salah satu faktor yang menyebabkan komunikasi. Ini menjadikan pelarasan dalam kumpulan lebih cepat.
Sekiranya terlalu ramai dan ramai ahli masyarakat datang dan pergi, integrasi sosial akan menjadi lebih sukar untuk dicapai. Ahli baru yang memasuki kumpulan memerlukan masa untuk menyesuaikan diri. Pada orang yang mempunyai mobiliti rendah, integrasi sosial dicapai dengan lebih cepat dan lebih mudah.
Komunikasi yang berkesan dalam kumpulan atau komuniti juga boleh mewujudkan perpaduan sosial dengan cepat.
Komunikasi yang jarang, tidak sengit dan tidak berkesan menjadikan pertukaran maklumat antara ahli sukar dan mengurangkan integrasi sosial.
Integrasi sosial boleh berjaya jika syarat berikut dipenuhi, seperti yang dinyatakan oleh William F. Ogburn dan Mayer Nimkoff.
- Keperluan fizikal dan sosial mereka dipenuhi oleh sistem sosial, sehingga setiap anggota masyarakat mempunyai keterikatan.
- Memiliki norma dan nilai sosial yang telah lama wujud dalam masyarakat tidak dapat diubah dengan mudah dan boleh dilakukan secara berterusan.
- Wujudnya kesepakatan bersama yang menjadi milik masyarakat dapat berupa norma dan nilai sosial serta menjadi pedoman hidup bermasyarakat.
Bentuk integrasi sosial
Terdapat pelbagai bentuk integrasi sosial yang nyata dalam masyarakat, termasuk:
- Kesepaduan fungsional, kesepaduan yang berlaku disebabkan oleh fungsi-fungsi yang diterapkan dalam masyarakat.
- Integrasi paksaan ialah integrasi berasaskan kuasa berterusan, contohnya sistem kerajaan.
- Integrasi normatif, integrasi ini diwujudkan daripada norma dan nilai yang ada dalam masyarakat.
Pemacu integrasi sosial
Faktor dalaman yang boleh menggalakkan integrasi sosial termasuk:
- Saling menghormati antara individu dan kumpulan
- Wujud toleransi yang berlaku baik antara individu mahupun antara kumpulan
- Mempunyai sikap yang sanggup menerima perubahan yang berlaku
- Mempunyai kesedaran sebagai makhluk sosial yang saling memerlukan
- Terdapat akses intensif kepada budaya lain
Faktor luaran yang menggalakkan integrasi sosial termasuk:
- Pertumbuhan populasi penduduk yang berbeza latar belakang (heterogen)
- Sistem pendidikan moden
- Mempunyai sistem sosial yang membuka diri kepada budaya asing
- Mempunyai musuh dari luar kumpulan yang menjadi musuh bersama
- Terdapat persamaan dalam unsur budaya
Faktor yang menghalang integrasi sosial
Faktor dalaman yang boleh menghalang terwujudnya integrasi sosial ialah:
- Sikap individualistik atau sifat kelompok yang masih tradisional
- Hubungan sosial yang rendah, baik antara individu mahupun antara kelompok
- Mempunyai rasa curiga dan prasangka terhadap kumpulan lain
- Mereka masih mempunyai sifat primitif atau menganggap budaya mereka lebih baik daripada budaya lain
- Ia tertutup mengikut zaman
- Mempunyai sikap mementingkan diri sendiri
- Tidak peduli dengan persekitaran sosial
- Anda tidak mahu menerima ideologi yang ada, kerana ia tidak sesuai dengan tuntutan
Sementara itu, faktor luaran yang menghalang integrasi sosial termasuk:
- Ketidaksamaan sosial dalam masyarakat yang membawa kepada kecemburuan sosial antara kumpulan atau kumpulan
- Kekurangan pembangunan yang saksama
- Kemajuan sains lambat dan pendidikan masih belum moden
- Mempunyai sistem masyarakat bergantung kepada budaya asing
- Disebabkan kemunculan ketidaksamaan sosial, timbul perasaan tidak puas hati dalam masyarakat
- Tiada sikap saling menghormati perbezaan dalam masyarakat
Ia adalah beberapa perenggan yang menerangkan tentang integrasi sosial dan faktor-faktor yang menyokong dan menghalang realisasi integrasi sosial.
Sudah tentu, daripada penjelasan ini, kita menyedari peranan kita sebagai individu dan kumpulan, yang sangat penting untuk mencapai integrasi sosial bagi mewujudkan kehidupan yang baik.
