Bumi terbahagi kepada empat jenis lapisan. Lapisan paling atas ialah kerak bumi, di mana terdapat plat tektonik yang sentiasa bergerak dan menjejaskan ketinggian dan lekukan bumi. Pergerakan plat tektonik yang berterusan menyebabkan pelbagai perubahan pada permukaan bumi.
Pergerakan plat tektonik boleh dibahagikan kepada dua jenis. Pertama, pergerakan berdasarkan kawasan dan masa kejadian. Kedua, pergerakan berdasarkan bentuk dan kesan.
Berdasarkan wilayah dan masa kejadian
Pergerakan plat tektonik dibahagikan lagi kepada dua kategori berdasarkan kawasan dan masa kejadian, iaitu pergerakan epigenetik dan pergerakan orogenik.
Epigenetik ialah pergerakan lapisan kerak bumi yang berlaku dalam jangka masa yang lama dan di kawasan yang luas. Pergerakan epigenetik di kawasan yang luas membawa kepada pembentukan benua. Pembentukan benua ini sebagai Pasukan pembinaan benua
Pergerakan epigenetik menyebabkan permukaan bumi naik atau turun. Pergerakan epigenetik ke atas atau ke atas dipanggil epigenetik negatif.
Pergerakan ini menyebabkan permukaan bumi naik sehingga paras laut kelihatan semakin menurun. Contoh pergerakan epigenetik negatif di Indonesia berlaku di Pulau Timor dan Pulau Buton.
Sementara itu, pergerakan epigenetik ke bawah atau ke bawah dipanggil epigenetik positif. Pergerakan ini menyebabkan tanah surut, menyebabkan paras laut meningkat. Contoh pergerakan epigenetik positif di Indonesia berlaku di Kepulauan Maluku, terus dari Kepulauan Barat Daya hingga Kepulauan Banda.
Pergerakan orogenik adalah bertentangan dengan pergerakan epigenetik. Pergerakan orogenik berlaku dalam tempoh yang singkat di kawasan yang sempit.
Pergerakan orogenik sering disebut sebagai proses pembentukan gunung. Sebagai contoh, kita boleh menyebut pembentukan Pergunungan Rocky, persekitaran Mediterranean dan Pergunungan Andes.
Pergerakan orogenik menyebabkan keretakan dan lipatan. Pergerakan ini berlaku kerana adanya tekanan menegak dan mendatar pada kerak bumi. Pergerakan ini menyebabkan kerak bumi bergeser dan mencipta sesar dan lipatan.
kecacatan (salah) Proses tektonik disebabkan oleh tekanan yang sangat kuat yang berlaku dengan cepat dan menyebabkan batu pecah. Sementara itu, lipat (lipat) Proses tektonik disebabkan oleh daya endogen dengan arah mendatar dan bertentangan.
Berdasarkan bentuk dan kesan
Plat sebagai sebahagian daripada kerak bumi yang terus bergerak membentuk dan menjejaskan Bumi. Pergerakan plat tektonik dibahagikan kepada tiga transformasi atau sesar mendatar, mencapah dan menumpu berdasarkan bentuk dan hentamannya.
- berubah (sesar mendatar)
Pergerakan transformasi berlaku akibat perlanggaran dua satah, yang menyebabkan geseran dalam kedudukan selari dan satah di sepanjang sesar. Geseran ini boleh menjadi dextral atau sinistral.
Corak pergerakan plat adalah serupa dengan pergerakan kerak bumi akibat sesar mendatar. Contoh pergerakan transformasi ialah Sesar San Andreas di California, Amerika Syarikat.
Geseran antara plat benua Amerika Utara dan plat Pasifik mewujudkan sesar San Andreas.
Sesar di sana berjalan kira-kira 1,200 km dari utara San Francisco ke Los Angeles di selatan Amerika Syarikat. Sesar juga boleh menyebabkan gempa bumi.
Pergerakan mencapah berlaku apabila dua plat bergerak menjauhi satu sama lain akibat retakan di litosfera. Bergerak menjauhinya boleh menyebabkan retakan menjadi jalan keluar magma.
Magma yang semakin meningkat kemudian menolak permukaan Bumi, menyebabkan lapisan baru terbentuk di permukaan Bumi. Contoh gerakan mencapah ialah kemunculan dasar lautan yang merebak di plat lautan. sementara. Pergerakan plat benua yang berbeza menyebabkan pembentukan lembah.
Terdapat beberapa fenomena yang berlaku disebabkan oleh pergerakan yang berbeza. Pertama, plat Amerika Selatan bergerak menjauhi plat Afrika. Kedua, kemunculan dasar laut atau Pengembangan dasar laut.
Ketiga, kemunculan keretakan dasar lautan di Lautan Atlantik, yang memanjang dari dekat Kutub Utara hingga Kutub Selatan. Jurang ini menyebabkan Amerika menjauhi Eropah dan Afrika. Keempat, kemunculan pulau gunung berapi di tengah Lautan Atlantik, tepat di sempadan plat Amerika dan plat Eurasia disebabkan oleh keluarga magma dari Bumi.
Pergerakan menumpu berlaku apabila dua satah bersebelahan bertemu. Ketumpatan yang disebabkan oleh pergerakan kedua-dua plat ini menyebabkan perbezaan ketumpatan, dan akibatnya, satu plat masuk ke bawah plat yang lain.
Pergerakan menumpu ini juga dikenali sebagai plat berlanggar. Apabila plat lautan berlanggar dengan plat benua, plat lautan membengkok di bawah plat benua.
Plat lautan memasuki plat benua kerana jisim plat benua lebih ringan daripada plat lautan. Beberapa kejadian semula jadi mungkin wujud disebabkan oleh gerakan menumpu yang berlanggar antara satu sama lain.
Pertama, perlanggaran antara plat benua dan plat lautan boleh menyebabkan pembentukan gunung berapi aktif di tanah benua. Kedua, perlanggaran antara plat lautan boleh menyebabkan pembentukan kawasan kepulauan yang terdiri daripada gunung laut.
Ketiga, perlanggaran antara plat benua boleh menyebabkan lipatan dalam arah yang luas dan panjang. Contoh perlanggaran antara benua membentuk Dataran Tinggi Tibet dan Himalaya.
Contoh lain pergerakan plat konvergen ialah punca gempa bumi yang disertai tsunami besar, seperti yang berlaku di Naggroe Aceh Darusasalam pada tahun 2004.
