Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu ialah organisasi global yang ditubuhkan selepas tamat Perang Dunia II. Setiap negara yang merdeka mempunyai hak untuk menjadi ahli Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu dan ia akan dibantu untuk pembangunan negaranya. Pada masa ini, jumlah anggota PBB telah mencecah 193 negara termasuk Indonesia.
Selepas 5 tahun merdeka, Indonesia secara rasmi menjadi anggota PBB dan menjadi anggota ke-60 PBB. Bagaimanapun, hubungan Indonesia dengan PBB tidaklah mudah.
Indonesia memutuskan untuk meninggalkan PBB pada 1 Januari 1965 atas beberapa sebab. Dengan keputusan ini, Indonesia adalah negara pertama dan satu-satunya yang meninggalkan PBB.
Tetapi akhirnya, Indonesia kembali dengan keahlian tetapnya di PBB. Indonesia kembali ke PBB pada 28 September 1966 semasa Orde Baru. Mengapa Indonesia secara eksplisit mengumumkan keluar dari PBB? Sudah tentu, terdapat beberapa sebab dan faktor yang menggalakkan, seperti berikut.
1. Meningkatkan hubungan antara Indonesia dan Malaysia
Salah satu sebab kukuh Indonesia menarik diri daripada Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu ialah kemasukan Malaysia, sebuah negara proksi British, sebagai anggota tidak tetap Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu. Keputusan ini ditentang keras oleh Air. Namun, selepas tamat tempoh kepimpinan Sukarno, keadaan berubah.
Hubungan Indonesia dan Malaysia sudah baik sejak era Orde Baru iaitu presiden Suharto. Indonesia dan Malaysia mempunyai kerjasama dan hubungan diplomatik yang baik.
Apa-apa sahaja yang melemahkan hubungan Indonesia dan Malaysia sebegitu rupa telah ditinggalkan. Sudah tiba masanya untuk memupuk sikap saling hormat-menghormati agar negara lebih maju.
Normalisasi hubungan antara Indonesia dan Malaysia dicapai melalui hasil rundingan Bangkok dalam Perjanjian Jakarta, yang ditandatangani pada 11 Ogos 1966. Kandungan hasil perbincangan Bangkok termasuk yang berikut:
- Rakyat Sabah dan Sarawak akan diberi peluang untuk mengesahkan semula keputusan yang dibuat berhubung kedudukan mereka dalam Persekutuan Malaysia.
- Kedua-dua kerajaan bersetuju memulihkan hubungan diplomatik.
- Kedua-dua kerajaan menghentikan semua bentuk permusuhan.
2. Ruang pergerakan Indonesia semakin sempit
Apabila PBB memutuskan untuk memasukkan Malaysia sebagai ahli, ia sebenarnya menghadapi tentangan daripada negara selain Indonesia.
Bagaimanapun, keputusan Indonesia untuk menarik diri daripada Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu juga amat malang dari negara lain, dengan menyatakan bahawa Indonesia baru merdeka pada masa itu. Kerana kita masih memerlukan banyak kerjasama dengan orang lain.
Memandangkan Indonesia bukan lagi ahli Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu, hubungan Indonesia dengan negara lain turut tegang dan ruang lalu lintasnya tidak sebebas dahulu. Indonesia tidak boleh membuat keputusan untuk memenuhi semua keperluan negaranya sendiri kerana memerlukan kerjasama negara lain.
3. Meneruskan kerjasama dengan PBB
Bukan Indonesia sahaja yang memerlukan PBB, malah PBB juga memerlukan Indonesia. Ini bermakna terdapat hubungan yang saling menguntungkan antara keduanya. Hubungan ini tercermin dalam penyertaan aktif Indonesia dalam membantu Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu untuk mendamaikan negara-negara yang berkonflik khususnya negara Islam dan negara Asia Tenggara.
Ini menunjukkan Indonesia serius untuk mengekalkan nilai toleransi. Sikap ini boleh menjadi contoh sebenar bagi negara anggota PBB yang lain. Pada masa pengunduran Indonesia, masih terdapat konflik etnik, perkauman dan agama di beberapa negara malah pencerobohan AS ke atas Afghanistan.
Tindakan pelanggaran hak asasi manusia ini mendorong Indonesia untuk menyertai semula Indonesia supaya ia sekali lagi dapat menyumbang kepada penyelesaian masalah. Sudah tentu, caranya akan menjadi lebih mudah dengan keahlian dalam Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu.
4. Suara keamanan pada mesyuarat ke-21 Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu
Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu mempunyai agenda tahunan, iaitu mesyuarat yang dihadiri oleh semua ahli melalui wakil mereka. Dalam mesyuarat tersebut, setiap wakil rakyat boleh menyatakan pendapat masing-masing. Memandangkan Indonesia bukan lagi negara anggota, tiada representasi di Mahkamah ke-21.
Manakala salah satu matlamat kerajaan Indonesia ialah mewujudkan keamanan yang berkekalan dan menghapuskan segala jenis penjajahan di seluruh dunia. Sedangkan ada negara lain yang ditindas oleh negara lain iaitu Palestin.
Hasrat untuk membantu Palestin semakin kuat kerana di sana sudah ramai saudara Islam. Atas sebab ini, Indonesia merasakan perlu kembali ke PBB untuk mengundi keamanan.
5. Permintaan Majlis Pertahanan dan Keselamatan Asing
Indonesia ketika itu masih sangat muda dan belum mempunyai tentera yang kuat untuk terdedah kepada serangan.
Serangan sebegini boleh berlaku pada bila-bila masa dan berkemungkinan besar mengancam kedaulatan negara. Walaupun ketika itu Indonesia telah menjadi negara yang mempunyai ketenteraan terkuat di Asia Tenggara, ia masih memerlukan bantuan daripada negara lain.
Lebih-lebih lagi, selepas meninggalkan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu, banyak negara lain mendorong Indonesia ke sudut. Oleh itu, untuk memelihara keutuhan bangsa Indonesia, Dewan Keselamatan dan Pertahanan Luar Negeri menggesa kerajaan kembali kepada PBB.
6. Persamaan antara Indonesia dan PBB
Menurut Abdul Ghani, Indonesia dan PBB mempunyai banyak persamaan. Persamaan tersebut antara lain adalah cita-cita kedua-duanya iaitu merealisasikan kemerdekaan sebenar bagi setiap bangsa di dunia. Selain itu, Indonesia dan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu lahir selepas tamat Perang Dunia Kedua.
7. PBB banyak memberi bantuan kepada Indonesia
Sejak Indonesia menjadi anggota PBB, Indonesia telah banyak menyumbang dalam menyelesaikan masalah dan merealisasikan matlamat negara. Sebagai contoh, pencerobohan tentera Belanda I membentuk Suruhanjaya Tri-Negara, membebaskan Irian Barat, dan menyuarakan pendapat rakyat atau pepra pada mesyuarat PBB.
