Pada awal tahun 2020, dunia terjejas oleh pandemik Covid-19, yang pada mulanya ditemui di Wuhan, China. Orang yang sudah biasa hidup bersebelahan dan berinteraksi secara langsung, terpaksa mengasingkan diri daripada dunia luar dan mesti mengikut protokol kesihatan. Semua ini dilakukan untuk memutuskan rantaian penyebaran virus.
Dengan pandemik ini, masyarakat global termasuk masyarakat Indonesia mengalami perubahan sosial yang pesat dan tidak diingini. Ahli masyarakat mesti boleh menyesuaikan diri dengan pelbagai dinamik yang berlaku.
Pandemik Covid-19 telah membawa perubahan dalam hampir semua aspek kehidupan manusia. Sebagai contoh, dalam bidang pendidikan, sebelum pandemik, proses pembelajaran berlaku secara langsung di dalam bilik darjah. Bagaimanapun, selepas pandemik, proses pengajaran dan pembelajaran dijalankan secara bebas dalam talian (jarak jauh) menggunakan alat telekomunikasi seperti telefon bimbit dan komputer riba.
Kingsley Davis mendefinisikan perubahan sosial sebagai perubahan yang berlaku dalam struktur dan fungsi masyarakat. Kingsley Davis juga berpendapat bahawa perubahan sosial adalah sebahagian daripada perubahan budaya. Perubahan dalam budaya merangkumi semua bahagiannya, iaitu seni, sains, teknologi, falsafah, dll.
Perubahan sosial juga mempengaruhi tingkah laku dan tindakan individu dan kumpulan. Bukan itu sahaja, perubahan sosial juga membawa kepada perubahan dalam hubungan antara individu dan antara kumpulan.
Di bawah ini, dua bentuk perubahan hubungan antara individu dan kumpulan dalam masyarakat disebutkan.
1. Perubahan peribadi
Perubahan sosial berkait rapat dengan perubahan dalam peranan dan tingkah laku individu. Perubahan peribadi adalah beransur-ansur, jadi tidak banyak elemen baru yang masuk atau elemen yang hilang dari dalam diri seseorang.
Perubahan peribadi bersilang dengan pelbagai perubahan seperti tugas, peranan dan status dalam masyarakat.
Contohnya, perubahan kedudukan dan peranan wanita dalam kehidupan sosial dan keluarga. Pada awalnya, wanita hanya bertanggungjawab terhadap tugas dan tanggungjawab utama dalam sektor domestik (rumah), seperti menjaga anak, memasak dan mengemas rumah.
Namun, pada zaman moden seperti sekarang ini, wanita sudah mula bangkit dan memainkan peranan penting dalam sektor awam seperti lelaki. Wanita boleh bekerja di luar rumah dan mempunyai kerjaya yang cemerlang.
Contoh tersebut menunjukkan perubahan telah berlaku dalam struktur institusi keluarga. Sebagai contoh, peranan menjaga anak dan kerja rumah lain boleh ditukar daripada suami kepada isteri atau dilakukan bersama.
2. Perubahan dalam struktur sosial
Konstruk sosial ialah corak tingkah laku yang dilakukan berulang kali/berterusan untuk membentuk satu tabiat. Corak tingkah laku ini menggalakkan penciptaan hubungan antara individu dan antara kumpulan dalam masyarakat. Struktur sosial mempunyai sifat dinamik yang boleh berubah mengikut situasi dan perkembangan masyarakat.
Contoh perubahan yang sangat nyata dalam struktur sosial yang telah dialami oleh masyarakat adalah semasa pandemik COVID-19. Pelbagai perubahan berlaku seperti perubahan sistem pembelajaran yang dahulunya berlaku di dalam bilik darjah, kini terpaksa bertukar kepada pembelajaran jarak jauh menggunakan (PPJ) menggunakan alat telekomunikasi dan program yang bersambung secara terus.
Di Indonesia, perubahan sistem pendidikan secara rasmi diamanatkan oleh Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan melalui Pekeliling Menteri Pendidikan dan Kebudayaan No. 4 pada tahun 2020. Pada mulanya, banyak pihak yang menentang dasar ini kerana kurang persediaan dan kesedaran. Daripada teknologi yang digunakan, bagaimanapun, dengan peredaran masa, semua pihak dapat melaksanakan dasar ini dengan baik.
